Γνωστική - Συμπεριφορική Θεραπεία

Η Γνωστική Συμπεριφορική Προσέγγιση αποτελεί τη μορφή ψυχοθεραπείας που κατά βάση χρησιμοποιώ για να βοηθήσω τους θεραπευόμενούς μου. Είναι μία μορφή ψυχοθεραπείας η οποία είναι αποδεδειγμένα ωφέλιμη σε μεγάλο αριθμό προβλημάτων ψυχικής υγείας και ψυχικών διαταραχών. Η θεραπεία αυτή επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην εστίαση στο παρόν και την επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τον θεραπευόμενο εκείνη την περίοδο που ζητάει βοήθεια. Βασικός στόχος της θεραπείας είναι ο θεραπευόμενος, μέσα από την ενεργό συμμετοχή του και τη «συμμαχία» με το θεραπευτή του, να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τον τρόπο που ο ίδιος ερμηνεύει τα διάφορα γεγονότα της ζωής του, αλλά και τη σχέση ανάμεσα στο τρίπτυχο: σκέψεις- συναισθήματα-συμπεριφορά. Τελικός στόχος είναι ο θεραπευόμενος να καταστεί «θεραπευτής του εαυτού του», δηλαδή να μπορεί μόνος του να κατανοεί και να ρυθμίζει το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του προς την επίτευξη των στόχων του.

Για να δώσω ένα παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι έχετε μία σημαντική παρουσίαση στη δουλειά σας με μία ομάδα συναδέλφων σας και εκείνοι δεν εμφανίζονται. Έχει περάσει αρκετός χρόνος από την ώρα έναρξης της παρουσίασης, δεν έχετε λάβει καμία ειδοποίηση ούτε μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί τους. Ανάλογα με τις σκέψεις που θα κάνετε εκείνη την ώρα για να επεξεργαστείτε το γεγονός, θα βιώσετε αντίστοιχα συναισθήματα και θα συμπεριφερθείτε με ανάλογο τρόπο. Αν σκεφτείτε ότι δεν σας υπολογίζουν, θα θυμώσετε (συναίσθημα) και όταν τους συναντήσετε θα αντιδράσετε έντονα και επιθετικά (συμπεριφορά). Αν όμως σκεφτείτε ότι αυτή τους η συμπεριφορά σας βοήθησε, γιατί δεν είχατε προετοιμαστεί καλά για την παρουσίαση, τότε θα αισθανθείτε ανακούφιση (συναίσθημα) και θα εργαστείτε πιο σκληρά για να έχετε μια καλύτερη παρουσίαση την επόμενη φορά (συμπεριφορά). Αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα της σύνδεσης που μπορεί να κάνουμε, καθώς και το πώς μπορούμε να αντιδράσουμε.

Επιπλέον, να σημειωθεί ότι ανάλογα με την περίπτωση χρησιμοποιούνται και τεχνικές από άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της θεραπευτικής διαδικασίας.

Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία αποτελεί ευρέως διαδεδομένη και συστηματικά μελετημένη μορφή ψυχοθεραπείας. Μάλιστα, για πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας (π.χ. αγχώδεις διαταραχές και διαταραχές της διάθεσης) θεωρείται θεραπεία εκλογής. Επιπλέον, συνδυάζεται κατάλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία, στην περίπτωση που αυτή φανεί απαραίτητη.

Όλοι οι άνθρωποι βιώνουμε ποικίλα συναισθήματα (ευχάριστα και δυσάρεστα) καθημερινά. Ωστόσο, αν αισθάνεσαι ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα επιμένουν και παραμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα προκαλώντας δυσφορία και εμποδίζοντας τη λειτουργικότητά σου στην προσωπική και επαγγελματική ζωή, τότε είναι καλό να αναζητήσεις ψυχοθεραπευτική βοήθεια. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η οικογένεια, οι φίλοι και οι συγγενείς αποτελούν σημαντικές πηγές υποστήριξης, μερικές φορές όμως δεν επαρκούν και χρειάζεται να συνδυαστούν με τη βοήθεια ενός ειδικού. Επιπλέον, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια για ζητήματα προσωπικής ανάπτυξης και αυτογνωσίας, χωρίς απαραίτητα να βιώνουν σημαντική μείωση της λειτουργικότητάς τους.

Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία είναι μία μορφή ψυχοθεραπείας που επικεντρώνεται στο παρόν, στο “εδώ και τώρα”. Αν τα προβλήματα που βιώνεις τώρα σχετίζονται με συναισθηματικές δυσκολίες του παρελθόντος, τότε γίνεται αναφορά στο παρελθόν με τη μορφή της λήψης του ιστορικού. Αυτή η πρακτική βοηθά στο να βρεθούν τυχόν συσχετίσεις και να αποκτήσει νόημα η τρέχουσα προβληματική συμπεριφορά. Είναι μία θεραπεία δομημένη και σταθερά προσανατολισμένη στους στόχους που μαζί θεραπευτής και θεραπευόμενος έχουν θέσει από την αρχή της θεραπείας. Έχει βραχεία διάρκεια καθώς επιδιώκει την όσο το δυνατόν πιο σύντομη αλλαγή. Ο θεραπευτής έχει ενεργητικό ρόλο στη διαδικασία της θεραπείας, ενώ η συνεργασία του θεραπευτή με το θεραπευόμενο είναι κομβικής σημασίας για την εξέλιξη της θεραπευτικής διαδικασίας.

Οι συνεδρίες της θεραπείας διαρκούν 50-60 λεπτά και οι συναντήσεις είναι εβδομαδιαίες, αν και αυτό προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε θεραπευόμενου. Η διάρκεια της συνολικής θεραπείας είναι διαφορετική για κάθε έναν και ποικίλλει ανάλογα με την κατάσταση, καθώς η πορεία της θεραπείας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η συνεργασία με το θεραπευτή, η ένταση του προβλήματος κ.ά.

Η πρώτη συνεδρία συνήθως διαρκεί μία ώρα. Στην πρώτη αυτή συνεδρία ο θεραπευόμενος μιλάει μονάχα για όσα είναι έτοιμος να μοιραστεί με τον θεραπευτή χωρίς να υπάρχει καμία απολύτως πίεση. Ουσιαστικά αποτελεί την πρώτη γνωριμία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Ο θεραπευτής ενημερώνει τον θεραπευόμενο σχετικά με το απόρρητο, το θεραπευτικό πλάνο, την αμοιβή του και είναι διαθέσιμος για οποιαδήποτε απορία μπορεί να έχει ο θεραπευόμενος σχετικά με τη θεραπευτική διαδικασία. Επιπλέον, αν ο θεραπευόμενος αποφασίσει να συνεχίσει καθορίζεται η ώρα και η μέρα των επόμενων συνεδριών.

Η θεραπεία αυτή έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της σε πληθώρα προβλημάτων και ψυχικών διαταραχών όπως:

•  Άγχος, πανικός, γενικευμένο άγχος, μετατραυματικό άγχος, αγοραφοβία, κοινωνική φοβία, ειδικές φοβίες.
• Έμμονες ιδέες, ψυχαναγκασμοί-καταναγκασμοί.
• Διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως βουλιμία, ανορεξία, υπερφαγία.
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες και προβλήματα σχέσεων.
• Διαπροσωπικά προβλήματα.
• Προβλήματα θυμού και διεκδικητικότητας.
• Διαταραχές σωματικών συμπτωμάτων, χρόνιους πόνους, διαταραχές ύπνου και άγχος υγείας.
• Προβλήματα διάθεσης, κατάθλιψη και διπολική διαταραχή.
• Διαταραχές προσωπικότητας και στοιχεία προσωπικότητας.
• Σχιζοφρένεια.

Ένα από τα πιο βασικά κριτήρια επιλογής θεραπευτή είναι η σύνδεση ανάμεσα σε θεραπευόμενο και θεραπευτή. Μια δυνατή θεραπευτική σχέση μπορεί να αποτελέσει από μόνη της ένα ισχυρό θεραπευτικό μέσο σε πολλές περιπτώσεις. Από την πρώτη στιγμή θα αισθανθείτε εάν αυτός ο συγκεκριμένος θεραπευτής σας εμπνέει εμπιστοσύνη, ασφάλεια και αν νιώθετε άνετα να μιλήσετε ανοιχτά για ό,τι σημαντικό συμβαίνει μέσα σας. Σημαντικό επίσης κριτήριο είναι η εκπαίδευση του θεραπευτή. Έχετε δικαίωμα να ζητήσετε πληροφορίες σε σχέση με την εκπαίδευσή του, τη θεραπευτική προσέγγιση στην οποία έχει εκπαιδευτεί κ.λπ.

Ως ψυχολόγοι, δεσμευόμαστε να είμαστε απόλυτα εχέμυθοι και να μη μεταφέρουμε καμία πληροφορία που μας μεταφέρει ο θεραπευόμενος στο πλαίσιο της συνεδρίας (αρχή της εμπιστευτικότητας/του απορρήτου). Αυτό ισχύει είτε γίνονται ατομικές συνεδρίες, είτε συνεδρίες ζεύγους ή συνεδρίες και επικοινωνία μέσω Skype και λοιπών μέσων. Σε καμία περίπτωση το όνομά σας και τα όσα θα μοιραστείτε δεν θα κοινοποιηθούν προς τρίτους που δεν συμμετέχουν στη θεραπευτική διαδικασία.

Επιπλέον, για λόγους διακριτικότητας, οποιαδήποτε τηλεφωνική επικοινωνία γίνεται με δική σας πρωτοβουλία, εκτός αν κριθεί ότι πρόκεται για κάτι επείγον (π.χ. έκτακτη ακύρωση ή αλλαγή ραντεβού). Το ίδιο ισχύει και για τυχαίες συναντήσεις που μπορεί να υπάρξουν στο δρόμο. Τέλος, ο χώρος είναι έτσι διαμορφωμένος, ώστε να αποφεύγεται η επαφή σας με άλλους θεραπευόμενους, ακόμη και αν βρίσκεστε ή βρίσκεται άλλος θεραπευόμενος μέσα στη συνεδρία.

Ο ψυχολόγος δε δίνει σε καμία περίπτωση φαρμακευτική αγωγή. Αν κριθεί ότι κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο, τότε προτείνεται παραπομπή σε κατάλληλη ειδικότητα.